رابطه سنّت و مدرنیته از مسائل مهمّی است که جامعه امروز با آن رو به رو است و به عنوان یک موضوع اجتماعی در ادبیات مخصوصاً رمان بازتاب مییابد. احمد محمود یکی از نویسندگان ایرانی است که در آثار خود به این مسأله توجّه میکند. همسایهها و درخت انجیر معابد ( اوّلین و آخرین رمانهای محمود) بیش از سایر آثار وی به تقابل سنّت و مدرنیته میپردازند. این پژوهش شاخصهای سنّت و مدرنیته و نظرگاه احمد محمود را درباره این دو...

تبیین پاسخ به پرسش از چرایی یک پدیده یا رویداد است ، همان گونه کهتوصیف پاسخ به پرسش از چگونگی آن است . الگوهای اصلی در تبیین علمی دوالگویِ قیاسی -قانون وار و استقرائی -آماری بوده اند. الگوهای دیگری نیز به عنوانمکمل یا جانشین این دو الگو معرفی شده اند که در بهترین حالت بهبود یافته ویا اصلاح شدۀ آن دو به شمار می آیند. جدانگری توضیح در علوم طبیعی براساس تبیین و علوم انسانی بر اساس فهم در هم نهاده ا...

موضوع این مقاله مطالعه جامعهشناختی مدارای سیاسی در ایران است. دستگاه نظری پژوهش بر تئوری‌های پاول وُگت در تحلیل مدارای سیاسی و نقش آموزش در آن و آنتونی گیدنز در تحلیل نقش جهانیشدن و رسانههای جدید در تغییرات سیاسی و فرهنگی، استوار است. نوع تحقیق کمی و بر مبنای پیمایش اجتماعی است. حجم نمونه 811 نفر و شیوه نمونه‌گیری، نمونه‌گیری طبقه‌بندی شده تناسبی(برحسب جنس) و در مراحل نهایی نمونه‌گیری تصادفی ساد...

بررسی انواع مصادیق یک مفهوم، یکی از مؤثرترین راه های درک آن مفهوم است. این مقاله به بررسی انواع تبیین ریاضیاتی و معرفی چند نوع جدید می پردازد. در فلسفه ی ریاضیات معمولاً از دو نوع تبیین سخن گفته می شود: تبیین های درونی و بیرونی. تبیین خواه در این دو نوع تبیین، به ترتیب، پدیده­های طبیعی و ریاضیاتی است. بنابراین مبنای تقسیم و تمایز نوع تبیین خواه است. گاهی نیز، بر مبنای راهبرد تبیین، دو نوع تبیین ...

«تبیین» به عنوان مسئله ای مهم از مسائل فلسفه تاریخ، علم تاریخ و نیز تاریخ نگاری با همه انواع، مدل ها و الگوهایی که دارد، عهده دار بیان رابطه منطقی میان رویدادها، تغییرات و تحولات تاریخی از یک سو و چرایی و چگونگی آنها از سوی دیگر است. توجه به روش ها و الگو های تاریخ نگاری مورخان مسلمان می تواند مبادی افکار و ایده های مربوط به تبیین ها در ارتباط با رخداد های تاریخ اسلام را بنمایاند. چنان که توجه ...

تبیین پاسخ به پرسش از چرایی یک پدیده یا رویداد است ، همان گونه کهتوصیف پاسخ به پرسش از چگونگی آن است . الگوهای اصلی در تبیین علمی دوالگویِ قیاسی -قانون وار و استقرائی -آماری بوده اند. الگوهای دیگری نیز به عنوانمکمل یا جانشین این دو الگو معرفی شده اند که در بهترین حالت بهبود یافته ویا اصلاح شدۀ آن دو به شمار می آیند. جدانگری توضیح در علوم طبیعی براساس تبیین و علوم انسانی بر اساس فهم در هم نهاده ا...

نهادگرایی جدید جامعه شناختی نهادها را تولید کننده منافع، هویتها و الگوهای مناسب کنش درنظر میگیرد که خود در زمینههای گستردهتر اجتماعی  فرهنگی شکل گرفتهاند. این رهیافت باتاکید بر اولویت فرهنگ، در پی توضیح این مسأله است که چگونه ساختارهای اجتماعی، منابع ومعناها خلق میشوند و نتایج با اهمیت به بار میآورند. نوشتار حاضر تلاش میکند با مرور ادبیاتمربوط به نهادگرایی جامعه شناختی، مفاهیم، نظریهها و دیدگاه...

بر اساس نظریۀ دونالد دیویدسون، عمل رویدادی است که معلول دلیل عامل است و از این رو، ذکر دلیل عامل علاوه بر این که تبیین عقلانی است، تبیین علّی هم هست. یکی از اشکالاتی که بر نظریه علّی عمل دیویدسون وارد کرده­اند ، اشکال هنجارمندی است. این اشکال از آنجا ناشی می­شود که ذهن قلمروی امور هنجاری است و تبیین علّی مربوط به امور واقع است؛ در نتیجه نمی­توان تبیین علّی را در بارۀ ذهن جاری کرد. مقاله حاضر ، ابتد...

مقاله ی حاضر نگاه و رویکردی بیرونی (معرفت درجه ی دوّم) بر پدیده ی تاریخی عاشورا دارد. ابتدا مقدمه ای کوتاه در بیان مفهوم تبیین تاریخی و انواع آن (قانونمند، عقلانی و روایی) ذکر می شود و در ادامه به پیشینه ی تبیین تاریخی پدیده عاشورا نظر دارد و با گزینش متونی تحلیلی در حوزه ی تاریخ نگاریِ پدیده ی عاشورا، آنها را از لحاظ تبیین های قانونمند، عقلانی و روایی مورد ارزیابی وبررسی قرار داده، به شواهد و مص...